معاونت فرهنگی مدرسه علمیه الزهراء شاهین دژ

مراحل تهيه و تنظيم مقاله

در این پست و پست بعدی روش مقاله نویسی را قرار می‌دهیم امیدورام که مورد رضایت حضرت حق و بازدیدکنندگان قرار بگیرد.

1 ـ مرحله انتخاب موضوع

اوليـن گـام در مـوضـوع پـژوهـش و نيز مقاله نويسى انتخاب موضوع است . در انتخاب موضوع عـوامـل مـخـتـلفـى از جمله افكار و تجربيات نويسنده ، امكانات و فرصت موجود، علاقه شخصى نـويـسنده و نيز اهميت و ضرورت موضوع و ارزش عملى و نظرى آن نفش دارند.

نويسنده مقاله در انتخاب موضوع آن بايد موارد زير را رعايت كند:
الف ) شناسايى حوزه مطالعه

ب ) خلاصه و رسا بودن عنوان مقاله

ج ) وجود تناسب منطقى بين جـنـبـه هـاى عـام و خاص موضوع

د) به كارگيرى ترتيب مؤ ثرى از كلمات در ساخت عنوان مقاله.

2 ـ مرحله طرح و موضوع

دومـيـن گـام در راه نـگارش مقاله ، ارائه طرح موضوع است . يك طرح خوب بايد داراى ويژگى هاى نظير نظم يا پيوستگى مطالب در طرح ، وحدت و روشنى و سادگى آن باشد، « منظور از طرح هر مقاله يا نوشته عبارت است از نقشه كار يا فهرست كردن نكات اصلى به ترتيبى كه بايد نوشته شود.»
در طـرح مـوضـوع بـايـد به چگونگى پيدايش و جريان دگرگونى هاى موضوع مورد پژوهش پـرداخته شود. از ديد علمى هر موضوع پژوهشى يك پديده تاريخى است . يعنى داراى سرآغاز و سرانجامى است . از اين رو هر مساءله اى درباره هر پديده ، پرسشى خواهد بود درباره هر يك از عـوامـل پـيـدايـش ، دگـرگـونـى ، سـاخـتـار و يـا كاركرد آن پديده در رابطه با پديده هاى ديگر. ارائه يك طرح خوب در ارتباط با اهداف و فرضيه هاى موضوع تحقيق ، پيامدهاى مثبتى را در پى دارد، از جمله : مشخص شدن چارچوب كلى موضوع ، نظم و انسجام يافتن نـوشته ، ايجاد هماهنگى و ارتباط بين قسمت هاى مختلف يك نوشته و نيز در نگرش به موضوع به صورت دقيق ، علمى و همه جانبه كمك مى كند

3 ـ مرحله جستجوى منابعِ پيرامون موضوع

پس از انتخاب موضوع و سازماندهى طرح و آن ، محقق بايد شروع به جستجوى منابع پژوهشى خـود نـمـايـد. خـمـيـره اصلى و اوليّه ساختار مقالات پژوهشى ، اطلاعاتى است كه از منابع و راه هـايـى گـونـاگـون تـهـيـه مـى شـود. در صورتى كه بنيان و پايه علمى تحقيق ـ كه توسط مـطـالعـه منابع فراهم مى شود ـ سخيف باشد، پژوهش هاى بعدى مسطحى ، تكرارى و خام خواهد بـود.

نـكـته مهم اين كه برخى اشتباهات در مطالعه منابع ممكن است باعث دور شدن محقق از روند اصـلى تـحـقـيـق شـود.

بـرخـى از اين اشتباهات عبارت اند از:

اعتماد و تاءكيد بيش از اندازه بر مـنـابـع دسـت دوم ،

ـ مـطـالعـه شـتـابزده منابع به خاطر شروع هرچه زودتر مقاله نويسى،

- تـاءكـيد بيش از اندازه بر نتايج تحقيقات گذشته و غفلت از مطالعه روش هاى اندازه گيرى و اجـرايـى، -چـشـم پـوشى از مطالعه منابع ديگر مانند روزنامه ها و نشريات عمومى،

-عدم ارائه تـعـريـفـى دقـيـق از عـنـوان تـحـقـيـق،

- انـجـام رونـويـسـى و تـنـظـيـم فـهـرسـت مـابـع بـه شكل غلط، ثبت اطلاعات و مطالب زياد در برگه هاى ياد داشت.

4 ـ مرحله جمع آورى اطلاعات

انجام هر تحقيقى مستلزم جمع آورى اطلاعات است كه محقق را در انجام تحقيق يارى مى دهد.

در جمع آورى اطـلاعـات بـايـد دو اصـل را رعـايـت كـرد:

1 ـ اصـل عينيت ، كه در آن محقق بايد اين توان را داشـتـه بـاشـد كـه از نـظـرات و احـسـاسـات خـود جـدا شـود تـا تحليل هايش ره انحراف پيش نگيرند. او بايد واقعيت ها را به همان صورتى كه هستند گزارش دهـد.

2 ـ اصـل دقـت، كـه در آن مـحـقـق بـايـد تـا آنـجـا كـه مـمـكـن اسـت، واقـعـيـت هـا را بـه طـور كامل و دقيق گزارش دهد.
بـراى جـمـع آورى اطـلاعـات بـايـد روش اسـتـانـداردى را اتـخـاذ كـرد. يـكـى از مـتـداول تـريـن ايـن روش هـا يـادداشـت بـردارى بـا اسـتفاده از ابزار فيش تحقيقى است.

در به كارگيرى اين روش بايد در تفكيك و گروه بندى اطلاعات مهارت داشته باشيم.

براى فهميدن يـك ايـده يا نكته ، بايد علاوه بر كليّت آن ، اجزاء آن را نيز درك كرد. بدين منظور بايد

اولاً، ايـده و نكته اصلى را يافت كه غالباً با عبارت هايى نظير « از همه مهم تر اين كه »، « نخست »، « بـايـد خـاطرنشان كرد كه » در دو جمله اول هر پاراگراف قرار داد.

ثانياً، بايد جزئيات كـمـكـى و مـثـال هـا و مـواردى را كـه در تـشـريح ايده ها و نكات اصلى بيان مى شود، پيدا كرد؛

ثالثاً بايد اطلاعات مورد نياز اصلى خود را از اطلاعات حاشيه اى نظير تجربيات شخصى و عقايد نويسنده تفكيك نمود.
در يـادداشـت بـردارى بـايد هم مطالعات و هم يادداشت ها موضوعى باشد، تا طبق موضوع آنها، بـتـوان آنـهـا را از هم تفكيك كرد. لازمه اين كار تيتر گذارى براى هر يادداشت و سپس تنظيم و دسته بندى آنها است.