معاونت فرهنگی مدرسه علمیه الزهراء شاهین دژ

چکیده تحقیق پایانی سطح 2: حکومت از نظر امام علی (علیه السلام)

خانم آزیتا آئینی، دفاع شده در شهریور 90، تعداد منابع 88 جلد

حکومت قدرتی سیاسی است که امر و نهی می‌کند، قانون‌گذاری، سیاست‌گذاری و اجرا را بر عهده دارد و مسئولیت قضاوت، داوری، برقراری نظم و امنیت را بر دوش می‌کشد.

وجود حکومت در زندگی بشریت یک نیاز فطری و طبیعی است و از مهمترین موضوعاتی است که بشر از آغاز پیدایش به آن توجه داشته. امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند: مردم اصلاح نخواهند شد، مگر به وسیله‌ی حاکم، نیکوکار باشد یا بدکار.

ضرورت برقراری حکومت اسلامی به وسیله آیات و روایاتی اثبات شده است. اسلام دین جامعی برای سعادت بشر در همه‌ی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی است و تا زمانی که حیات بشری در دنیا برقرار باشد برای او برنامه دارد.

اهداف حکومت اسلامی: 1. اقامه قسط و عدل 2. برقراری نظم و امنیت 3. ارتقاع فرهنگی 4. تامین رفاه عمومی است.

حقوقی مردم بر حاکم اسلامی عبارتند از: 1. خیرخواهی درباره‌ی مردم جامعه 2. تنظیم کامل مسائل اقتصادی در جامعه 3. به پا داشتن نماز 4. تعلیم مردم در جامعه برای رها ساختن آنان از جهل و تربیت آنان و …

حقوق حاکم اسلامی بر مردم عبارت است از: 1. وفای به بیعت 2. خیرخواهی درباره‌ی زمامدار در حضور و غیاب ایشان 3. پاسخ مثبت مردم به دعوت زمامدار و اطاعت از دستورات او 4. پذیرش قاضی منصوب از طرف حاکم.

در دیدگاه حضرت علی (علیه السلام) نگرش مدیران به « مدیریت » و وظایف کلی آنان در حول این چند اصل است: 1. صفات مدیریت 2. امانت بودن مسئولیت و مدیریت 3. ارزش ابزاری حکومت و مدیریت 4. نگرش اخلاقی به مدیریت 5. سلسله مراتب و مشارکت در مسئولیت‌ها و …

در فرهنگ اسلامی حق حاکمیت در مرحله‌ی اول از آن خداوند متعال است که او انسان‌ها را بر سرنوشت اجتماعی خود حاکم ساخته و هیچکس نمی‌تواند این حق الهی را از انسان سلب کند.

از نظر امام علی (علیه السلام) مهمترین صفات و شروط زمامداران عبارت است از: عقل و خردمندی و درایت؛ علم عدالت؛ قوت و آلوده نبودن به خصلت‌های ناپسند

گزینش‌ها نباید از روی ساده اندیشی و مسامحه کاری صورت گیرد تا افراد ناشایسته به درون تشکیلات نظام نفوذ کرده، در مقاطع حساس دست به خیانت بزنند. بلکه باید بر اساس ارزش‌های مکتبی باشد که عبارتند از: الف) اصالت خانوادگی ب) سوابق اسلامی ریشه‌دار ج) حیا و شرم همراه با تقوا و نجابت د) پیراستگی از طمع ر) حزم و دوراندیشی.

مخالفین داخلی حکومت امام علی (علیه السلام) قاسطین، مارقین و ناکثین بودند.

مشکلاتی که امام در برقراری حکومت با آن‌ها روبرو بود عبارتند از: الف) گستردگی انحرافات فرهنگی. ب) تبعیض نژادی. ج) تبعیض‌های حقوقی و مالی. د) حزب اموی.

اولویت‌های توسعه در حکومت امام علی (علیه السلام) به دو صورت است: 1. در حکومت مولا اولویت با توسعه‌ی فرهنگی بود نه توسعه سیاسی و اقتصادی 2. در حکومت حضرت، توسعه سیاسی و اقتصادی در عرض هم مطرح بودند نه در طول یکدیگر.

سیاست‌های امام در امر حکومت عبارت بودند از: 1. گزینش بهترین‌ها برای امر قضاوت 2. تامین مالی قاضی 3. رعایت آداب دینی ـ اخلاقی در امر قضاوت 4. نظارت دقیق بر نظام قضایی 5. رعایت مصالح نظام اسلامی.

کلیدواژه: ضرورت حکومت؛ جایگاه حکومت؛ برقراری قسط و عدل؛ صفات مدیر، حقوق؛ آزادی؛ دموکراسی امام علی (علیه السلام)؛ مساوات اساسی